IXXX Der Ball und das Rasiermesser. Auxilium
Alle Subjekte sind orange, alle Prädikate gelb hinterlegt.
Dominus quidam servum ad thermas mis-it,
ut corpus lavare-tur et barba radere-tur.
Servus,
postquam corpus lav-it,
rasorem adi-it.
Rasor cultrum cep-it,
barbam radere coep-it.
Sella autem rasoris posita erat prope palaestram,
ubi iuvenes pilā lud-eba-nt.
Subito illi pilam in manum rasoris mis-erunt,
ut iste cultrum vehementer in collum movere-t
et servus morere-tur (von mori).
Quaer-i-tur:
«Quis pretium servi domino reddere debe-t?»
Alius dic-i-t:
«Rasor,
cum cultro servum occidere-t,
pretium debe-t.»
Alius autem dic-i-t:
«Rasor cultrum tenu-it,
sed servus mortuus non esset,
nisi pila manum mov-isse-t.
Itaque iuvenes,
qui pilā lus-erunt,
pretium debe-nt.»
Alius autem dic-i-t:
«Nemo pretium redd-e-t,
nam fortunā malā servus mortuus est,
fortunā malā dominus servum amis-it.»
Proculus consultus tandem responde-t:
«Culpa rasoris est,
cum sellam posu-isse-t,
ubi saepe pilā ludere-tur.
Si sellam in loco quieto posu-isse-t
et ibi pila manum mov-isse-t,
culpa esset iuvenum.
Sed error servi quoque est,
qui,
nisi in loco periculoso rasori se credid-isse-t,
vivere-t.»
Wortangaben
barba der Bart — collum der Hals — consultus der Rechtsgelehrte — credere hier: anvertrauen — culter, cultri m das Messer — pila der Ball — ludere, ludo, lusi spielen — pretium der Wert — quietus ruhig — radere rasieren — sella der Stuhl
